Nghề dát vàng quỳ là nghề thủ công truyền thống của Việt Nam, đó là chế biến vàng, bạc dát thành lá mỏng bằng phương pháp sản xuất thủ công lâu đời, độc đáo. Đến nay, ở Việt Nam chỉ có làng Kiêu Kỵ (xã Kiêu Kỵ, huyện Gia Lâm, Hà Nội) có bề dày hành nghề làm vàng, bạc quỳ hơn 400 năm qua với tổ nghề là danh nhân Nguyễn Quý Trị.
Đến làng Kiêu Kỵ, điều đặc biệt là âm thanh của tiếng đập quỳ vang ra từ những ngôi nhà cao tầng hiện đại, Ở đây, từ cụ già cho đến em nhỏ, ai ai cũng có thể tham gia vào quá trình làm quỳ vàng, quỳ bạc.
.jpg)
Cụ tổ của làng nghề là danh nhân Nguyễn Quý Trị. Lịch sử kể lại rằng, cụ là người đã có công học nghề ở Trung Quốc sau đó mang về Việt Nam truyền bá tại làng. Nghề dát vàng, bạc ở đây từng phát triển mạnh tới đỉnh điểm. Tuy nhiên, qua hai cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ, nghề cổ truyền của làng bị mai một, người ta chuyển sang làm đồ giả da. Từ năm 1986 trở đi, khi đất nước bắt đầu thông thương mở cửa hội nhập thì nghề dát vàng bạc quỳ được khôi phục trở lại và ngày một phát triển hơn.
Để có được một sản phẩm tượng, hoành phi hay câu đối… dát vàng, bạc hoàn chỉnh, người thợ làng Kiêu Kỵ phải trải qua gần 40 công đoạn, tất cả đều làm bằng tay. Kỹ thuật dát quỳ vàng, quỳ bạc ở đây rất đặc biệt: những thỏi vàng, bạc được đập dẹt, cắt thành từng hình vuông nhỏ khoảng 1 cm2. Mỗi một lá vàng, lá bạc mỏng đó được đặt vào một lá quỳ có cạnh khoảng 4 cm. Lá quỳ được làm từ giấy gió (loại giấy làm tranh Đông Hồ) mang về đập dập sau đó được quét nhiều lần bằng một loại mực chỉ có ở làng Kiêu Kỵ (nhựa thông tươi và mùn cưa sau khi đun lên, lấy bồ hóng trộn với keo da trâu tạo nên loại mực này).
.jpg)
Mỗi một cái quỳ có khoảng 500-600 lá, trên mỗi một lá đặt một mảnh vàng, bạc. Sau đó lấy vải diềm bâu Nam Định quấn lại thật chặt, đặt lên đe bằng đá, dùng búa chuyên dụng đập lên tập quỳ đó cho đến khi nào mảnh vàng dải mỏng ra bằng lá quỳ. Khi đó cắt mảnh vàng, bạc đó ra thành 12 miếng nhỏ và tiếp tục công việc đập quỳ. Một người thợ giỏi, tay nghề cao có thể dàn mỏng một chỉ vàng thành gần 1.000 lá có diện tích 1 m2, điều mà khó có công nghệ nào trên thế giới có thể làm được.
Nghệ nhân Lê Văn Vòng, nguyên chủ tịch hợp tác xã quỳ vàng, quỳ bạc Kiêu Kỵ cho biết: “ Hiện nay hợp tác xã quỳ vàng quỳ bạc Kiêu Kỵ có khoảng hơn 100 hộ gia đình. Có những gia đình sản xuất lớn thuê đến trên 20 người làm”.
Nghề làm quỳ vàng quỳ bạc Kiêu Kỵ không chỉ góp mặt ở những công trình lớn trong nước như Nhà hát lớn Hà Nội, Bảo tàng Hồ Chí Minh, Lăng Bác…mà những sản phẩm dát vàng, bạc quỳ này còn là hàng xuất khẩu ra nước ngoài.
Nguồn: kecho.vn
BTV Nguyệt Ánh