Biên niên sử đá quý - Hành trình làm nên những báu vật thời đại

Không có gì đáng ngạc nhiên khi các tông đồ thời trang trầm trồ trước một tác phẩm Haute Couture lộng lẫy dài hai thước, thêm vào vài câu cảm thán về độ cầu kì phức tạp. Nhưng để hiểu và cảm nhận từng chi tiết tinh xảo của một tạo tác kim hoàn, vốn dĩ cũng đòi hỏi sự vận động của nhiều giác quan như thế, và đôi khi hơn thế. Cuộc chơi này suy cho cùng chỉ gói gọn một vài tên tuổi trứ danh nắm trong tay bí mật về quy trình và tiêu chuẩn hà khắc. Trong đó, những viên đá đóng vai trò linh hồn để tạo nên những bức hoạ xa hoa. 

Những viên đá quý được thi công tinh xảo để tạo thành những mẫu trang sức tuyệt đẹp cho phái nữ

Cuộc truy lùng với những luật định bất biến

Lẽ đương nhiên, muốn mài ngọc thì trước tiên phải có ngọc trong tay. Với những kẻ ngoại đạo thì giá trị của một chiếc lắc tay vàng hồng sẽ chỉ nằm ở khía cạnh hữu hình. Nhưng với bậc nghệ nhân trong toà bảo tháp trang sức, hành trình tìm ngọc mới thật sự là câu chuyện đáng giá. Để có được một viên đá trong hàng trăm viên đá của một tác phẩm nữ trang, việc vượt ngàn dặm đường rừng hay xới đất quanh miệng núi lửa chực phun trào đã trở thành chuyện không lạ. Sẽ chẳng ai dám tự nhận mình là người đứng đầu một đế chế kim hoàn nếu chưa từng ngang dọc khắp nơi để truy tìm khoáng chất của đất trời.

Cận cảnh một viên đá thô chưa qua chế tác 

Nhưng không phải chuyến đi nào kẻ truy tìm kho báu cũng trở về huy hoàng. Trong vựa khai thác hồng ngọc lớn nhất là Mogok tại Myanmar, với hơn 1.000 mỏ khoáng, việc tìm được một viên hồng ngọc mang chính xác sắc đỏ “máu bồ câu" cùng độ trong suốt đến hoàn mĩ chỉ là chuyện một năm đôi ba lần. Giám đốc Sáng tạo của Bulgari là Lucia Silverstri, từng thân chinh băng rừng Sri Lanka liên tục suốt năm giờ đồng hồ trong tình trạng không nước uống, chỉ để đổi lại sự thất vọng về một viên hồng ngọc không đủ tầm chất lượng theo tiêu chuẩn của hãng.

Dù chỉ là một viên đá nhỏ khuất lấp trong hàng trăm viên đá đính kết trên món nữ trang, những tiêu chuẩn hà khắc nhất vẫn được áp dụng ngay khi viên đá còn bọc trong một lớp khoáng chất thô sơ. Màu sắc và độ trong là hai tôn chỉ bất biến mà các nghệ nhân kim hoàn phải tuân thủ khi xác định độ hoàn mĩ trong cấu trúc tinh thể tự nhiên của đá. Không quá đậm cũng không quá nhạt, sắc độ của viên bảo ngọc cần vừa đủ và phù hợp với tiêu chuẩn thẩm mĩ chung lẫn bản thiết kế. Khi soi đèn vào trong đá, ánh sáng phản chiếu ra ngoài cần phải rõ ràng và không trộn lẫn tạp chất khác. Chỉ sau những bước kiểm định khắt khe, viên đá mới được phê duyệt để chuyển sang công đoạn mài giũa, trở thành món bảo vật sắc nét, tinh xảo sau đó.

Những mảnh cắt phức tạp

Nếu thiên nhiên xác định các đặc tính thô sơ của ngọc thì dung mạo yêu kiều của nó lại là kết quả của công đoạn loại bỏ những khuyết tật, gọt giũa và đánh bóng từ đôi bàn tay khéo của nghệ nhân. Dựa trên hình dạng tự nhiên và bản thiết kế, những người thợ kim hoàn sẽ lựa chọn và tính toán tỉ mỉ từng đường cắt để giúp viên ngọc có đủ ma lực làm say đắm các tín đồ nữ trang. Các cạnh mặt cắt được đánh dấu cẩn trọng để đảm bảo sự đồng đều ở mọi góc độ. Khi một viên đá quý được cắt gọt chính xác, không quá sâu cũng không quá nông, ánh sáng phản xạ từ một cạnh sẽ tiếp tục phản chiếu đến mặt khác tựa hồ như vô vàn những chiếc gương soi li ti liên tiếp, tạo ra phản quang cầu vồng lấp lánh trên một vật thể chỉ vừa bằng đầu bút. Những mặt cắt tinh xảo như vậy đòi hỏi phải hi sinh trọng lượng gốc của viên đá thô, lẫn độ khéo léo và cẩn trọng của những người thợ thủ công lành nghề. 

Hiển nhiên, nếu ngành thời trang có chứng nhận về kĩ thuật may hay xử lí chất liệu, thì ngành công nghiệp kim hoàn cũng có riêng chứng chỉ để xác nhận độ quý giá của một viên ngọc. Theo Viện Giám định Kim loại Hoa Kỳ (GIA), một viên kim cương sau khi được mài giũa phải đáp ứng đủ bốn tiêu chuẩn Cara, Color, Clarity và Cut (tạm dịch: độ nặng, màu sắc, độ trong và đường cắt). Theo đấy, giá trị của viên kim cương sẽ được quyết định, chứng nhận để bắt đầu quá trình trở thành món đồ kiêu hãnh của những tông đồ nữ trang. 

Một góc không gian làm việc của những người thợ kim hoàn

Báu vật lộng lẫy

Điều cuối cùng quan trọng nhất, là lúc hoàn thành tác phẩm trang sức. Từng viên đá lớn nhỏ được sắp xếp và đính lên những phụ kiện như vòng cổ, hoa tai hay đồng hồ theo một trật tự chuẩn xác, từ ấy sinh ra những tuyệt tác đánh thức lòng khao khát của loài người. Vị trí của mỗi viên đá đều được các nghệ nhân kim hoàn tính toán chi li sao cho hoà hợp từ màu sắc đến đường cắt, tạo nên ánh quang màu nhiệm tựa hồ như thu cả vũ trụ vào một vật nắm được trong tay. Có thể vì những giá trị và cảm xúc duy mĩ ấy vốn khó nắm bắt, nên lượng tín đồ trân quý những tạo phẩm phù phiếm này vẫn hạn chế hơn những những kẻ mộ điệu thời trang. Lối chơi hà khắc cũng khiến lượng thương hiệu theo đuổi đam mê này chỉ là số bé so với thị trường xa xỉ rộng lớn. Nhưng vì thế ta cũng thầm tạ ơn, bởi nhờ đó mà ngành trang sức đá quý đã trở thành bảo tháp tôn nghiêm khó có thể xâm phạm, nơi đó chỉ những người nghiêm túc nhất, đam mê nhất và dám đầu tư nhất mới dám theo đuổi cuộc chơi mà không bỏ cuộc giữa chừng. 

Nguồn: theluxury.vn
BTV Nguyệt Ánh