Tuần lễ triển lãm hàng thủ công mỹ nghệ tổ chức tại London (Anh) hằng năm thu hút nhiều người yêu nghệ thuật tới tham quan.
Trên một diễn đàn chuyên phục vụ các nhà nghiên cứu có tên Research Gate (Cổng nghiên cứu), khi trao đổi về chủ đề “Làm thế nào để đưa văn hóa truyền thống vào các tác phẩm nghệ thuật đương đại?”, nhiều ý kiến cho rằng, một thiết kế sáng tạo đương đại thành công phải bao hàm cả lịch sử truyền thống và hiện đại, là sự tiếp thu tinh hoa của thế giới nhưng vẫn không đánh mất bản sắc của đất nước và dân tộc mình. Vì văn hóa truyền thống vốn được xem như mã ký hiệu để nhận diện một dân tộc và định hình thương hiệu quốc gia. Hiểu rõ cội nguồn lịch sử, vận dụng giá trị vật thể và phi vật thể như phong tục, lễ hội, nghệ thuật dân gian, hoặc sử dụng các nguyên liệu, kỹ thuật sản xuất truyền thống, không chỉ giúp làm nên tên tuổi của các nghệ nhân, nhà thiết kế mà còn góp phần bảo tồn và quảng bá văn hóa địa phương.
Mới đây, một nhóm giáo sư thuộc Đại học Newcastle và Đại học Leeds ở Anh đã triển khai một dự án có tên “Định hình nghệ thuật đương đại trong trải nghiệm di sản” để khảo nghiệm vai trò và sự tương tác của văn hóa truyền thống đối với các tác phẩm nghệ thuật đương đại. Dự án được coi là một cách thức giúp giới thiết kế, sáng tạo có thêm lòng tin và động lực khi thực hiện những ý tưởng mới dựa trên nền tảng truyền thống. Các giáo sư cho biết, những năm gần đây, ngày càng có nhiều nghệ sĩ Anh coi trọng sự tương tác giữa di sản và nghệ thuật đương đại. Nhiều tác phẩm độc đáo ra đời dựa trên sự vận dụng yếu tố lịch sử và giá trị của di sản văn hóa đã nhận được sự khích lệ lớn của dư luận. Điều này được chứng minh qua Tuần lễ triển lãm hàng thủ công mỹ nghệ tổ chức tại London thường niên. Rất nhiều tác phẩm mang phong cách hiện đại nhưng vẫn ẩn chứa hơi thở truyền thống được các nhà phê bình đánh giá cao. Xu hướng này không chỉ nở rộ ở lĩnh vực điêu khắc, thủ công mỹ nghệ mà còn lan tỏa mạnh mẽ sang lĩnh vực thời trang. Các thương hiệu đình đám trên thế giới như Hermes, Versace thời gian gần đây đều đẩy mạnh khai thác họa tiết, hoa văn truyền thống trên các sản phẩm mới như khăn quàng, túi xách...
Trên thực tế, việc phát huy giá trị văn hóa truyền thống có thể vận dụng trong rất nhiều lĩnh vực. Các sản phẩm của Tập đoàn Alessi - chuyên kinh doanh đồ gia dụng nổi tiếng của Italia là một ví dụ. Xuất phát từ một công ty gia đình được thành lập từ năm 1921, trong hơn 100 năm phát triển, Alessi không ngừng tung ra những sản phẩm mới chất lượng cao để đáp ứng nhu cầu của thị trường. Điểm đặc biệt giúp các mặt hàng của Alessi thu hút khách hàng không chỉ ở những thiết kế độc đáo, mà còn là sự kết hợp tinh tế giữa hiện đại và truyền thống. Mỗi chiếc đĩa, bình pha cà phê, thậm chí rổ để trái cây đều là những tác phẩm nghệ thuật khiến người ta khó có thể rời mắt. Trong một lần trả lời báo chí về vấn đề làm thế nào một công ty có nhiều nghệ nhân theo xu hướng truyền thống lâu đời bắt kịp với xu thế đương đại, Giám đốc kinh doanh của Alessi, ông Matteo Alessi cho biết, họ vẫn luôn trung thành với phong cách nguồn cội. “Điều đó không có nghĩa là chúng tôi giữ nguyên các thiết kế từ trước tới nay. Nhiều sản phẩm với mẫu mã mang tính tiên phong, táo bạo đã ra đời. Phong cách truyền thống vẫn là sợi dây chủ đạo song các nghệ nhân luôn chú ý tới việc đổi mới chi tiết, hình dáng, cải tiến chức năng của các sản phẩm, tăng cường độ bền vật liệu cho phù hợp với nhu cầu. Chính điều này đã bảo vệ và phát triển được thương hiệu Alessi trong nhiều năm qua” - ông Matteo Alessi chia sẻ.
Sự sáng tạo của các nghệ nhân, nhà thiết kế là vô hạn. Tuy nhiên, khai thác yếu tố truyền thống, yếu tố cội nguồn như thế nào cho phù hợp là điều cần phải cân nhắc kỹ lưỡng khi lên ý tưởng cho mỗi tác phẩm. Trên thực tế, đã có nhiều tác phẩm vận dụng yếu tố truyền thống một cách kệch cỡm, gây phản cảm và tạo nên hiệu ứng ngược đối với công chúng thưởng thức nghệ thuật. Các chuyên gia nghiên cứu nghệ thuật cho rằng, trong sáng tạo, có 2 khía cạnh quan trọng, đó là ý tưởng của tác giả và trình độ thẩm mỹ của họ. Hai khía cạnh này chịu ảnh hưởng rất lớn của bề dày kiến thức về lịch sử và về giá trị văn hóa truyền thống. Khi sự hiểu biết đủ sâu, tạo được những góc nhìn đa chiều, các nghệ nhân, nhà thiết kế mới không bị chệch hướng trong quá trình sáng tạo.
Quỳnh Dương
Nguồn Báo Hànộimới