Nghệ nhân Phan Trọng Điền ngoài cùng bên trái tại buổi khánh thành công trình đền thờ gia tiên chủ tịch Hồ Chí Minh tại quê Bác
Học trò giỏi của nghệ nhân Lê Văn Chiểu
Nghệ nhận Phan Trọng Điền được cha nuôi là nghệ nhân Lê Văn Chiểu truyền dạy lại nghề đúc đồng truyền thống của quê hương từ năm 1989 sau khi rời quân ngũ trở về quê nhà. Sinh ra và lớn lên từ mảnh đất quê hương Xuân Trường, Nam Định giàu truyền thống văn hóa. Với niềm yêu quê hương mãnh liệt, khát khao làm giàu cho quê hương, nghệ nhân Phạn Trọng Điền đã miệt mài học nghề và ông chính là người học trò giỏi của nghệ nhân Lê Văn Chiểu.
Nghệ nhân Phan Trọng Điền đã tạo ra những tác phẩm đúc đồng xuất sắc, tinh xảo được nhiều người yêu thích và săn đón. Năm 2010 ông quyết định thành lập Công ty TNHH MTV đúc đồng Nam Thiên có địa chỉ tại phố Lạc Quần, xã Xuân Ninh, huyện Xuân Trường, tỉnh Nam Định. Công ty đã tạo ra công ăn việc làm cho hàng chục lao động của quê nhà, tạo điều kiện phát triển kinh tế cho quê hương. Trải qua quá trình hình thành, phát triển sau hơn 10 năm các sản phẩm đúc đồng truyền thống Công ty Nam Thiên là địa chỉ được nhiều đơn vị đặt hàng, tin tưởng giao phó trách nhiệm tu bổ và phục dựng các công trình văn hóa di tích lịch sử đền chùa…
Các công trình tiêu biểu như đền thờ gia tiên Hồ Chủ Tịch, tượng Trần Nhân Tông ở Am Ngọa Vân tại chùa Yên Tử tỉnh Quảng Ninh, Quốc mẫu Âu Cơ ở Hạ Hòa, đặc biệt là chiếc trống đồng (đại pháp cổ) có kích thước mặt trống đồng là 1,73m, bụng trống là 2,85m, chiều dài là 2,95m với trọng lượng là 6.800kg, giá trống là 1.780kg làm cho họ Đặng Việt Nam đã được công nhận là kỉ lục trống đồng lớn nhất Việt Nam năm 2019. Đây là các tác phẩm được làm từ 100% từ đồng đỏ nguyên chất và thiếc Cao Bằng. Bên cạnh đó tác phẩm bài ca họ Đặng Việt Nam cũng được nghệ nhân Phan Trọng Điền và công ty thể hiện trên chất liệu đồng nguyên chất và gỗ quý. Để làm ra được chiếc chuông đồng kỉ lục như thế là sự đóng góp công sức, trí óc của biết bao nghệ nhân đúc đồng truyền thống và cũng là niềm vinh dự lớn lao của riêng nghệ nhân Phan Trọng Điền.
Học trò giỏi của nghệ nhân Lê Văn Chiểu
Nghệ nhận Phan Trọng Điền được cha nuôi là nghệ nhân Lê Văn Chiểu truyền dạy lại nghề đúc đồng truyền thống của quê hương từ năm 1989 sau khi rời quân ngũ trở về quê nhà. Sinh ra và lớn lên từ mảnh đất quê hương Xuân Trường, Nam Định giàu truyền thống văn hóa. Với niềm yêu quê hương mãnh liệt, khát khao làm giàu cho quê hương, nghệ nhân Phạn Trọng Điền đã miệt mài học nghề và ông chính là người học trò giỏi của nghệ nhân Lê Văn Chiểu.
Nghệ nhân Phan Trọng Điền đã tạo ra những tác phẩm đúc đồng xuất sắc, tinh xảo được nhiều người yêu thích và săn đón. Năm 2010 ông quyết định thành lập Công ty TNHH MTV đúc đồng Nam Thiên có địa chỉ tại phố Lạc Quần, xã Xuân Ninh, huyện Xuân Trường, tỉnh Nam Định. Công ty đã tạo ra công ăn việc làm cho hàng chục lao động của quê nhà, tạo điều kiện phát triển kinh tế cho quê hương. Trải qua quá trình hình thành, phát triển sau hơn 10 năm các sản phẩm đúc đồng truyền thống Công ty Nam Thiên là địa chỉ được nhiều đơn vị đặt hàng, tin tưởng giao phó trách nhiệm tu bổ và phục dựng các công trình văn hóa di tích lịch sử đền chùa…
Các công trình tiêu biểu như đền thờ gia tiên Hồ Chủ Tịch, tượng Trần Nhân Tông ở Am Ngọa Vân tại chùa Yên Tử tỉnh Quảng Ninh, Quốc mẫu Âu Cơ ở Hạ Hòa, đặc biệt là chiếc trống đồng (đại pháp cổ) có kích thước mặt trống đồng là 1,73m, bụng trống là 2,85m, chiều dài là 2,95m với trọng lượng là 6.800kg, giá trống là 1.780kg làm cho họ Đặng Việt Nam đã được công nhận là kỉ lục trống đồng lớn nhất Việt Nam năm 2019. Đây là các tác phẩm được làm từ 100% từ đồng đỏ nguyên chất và thiếc Cao Bằng. Bên cạnh đó tác phẩm bài ca họ Đặng Việt Nam cũng được nghệ nhân Phan Trọng Điền và công ty thể hiện trên chất liệu đồng nguyên chất và gỗ quý. Để làm ra được chiếc chuông đồng kỉ lục như thế là sự đóng góp công sức, trí óc của biết bao nghệ nhân đúc đồng truyền thống và cũng là niềm vinh dự lớn lao của riêng nghệ nhân Phan Trọng Điền.
Các công trình của nghệ nhân Phan Trọng Điền và công ty
Tre già măng mọc
Với nghệ nhân Phan Trọng Điền ngoài việc phát triển công ty, ông vẫn không quên đào tạo truyền nghề cho thế hệ trẻ. Công ty của ông hiện nay có hơn 30 lao động đều là những nghệ nhân có tay nghề cao. Nghệ nhân Phan Tiến Đạt - con trai của nghệ nhân Phan Trọng Điền - cũng theo cha học nghề từ khi còn nhỏ. Với sự cố gắng, chăm chỉ, nghệ nhân Phan Tiến Đạt giờ đã nắm được những kĩ năng đúc đồng của cha mình. Trong tương lai anh sẽ là người kế nhiệm của nghệ nhân Phan Trọng Điền để tiếp tục những công trình làm đẹp cho đất nước và giữ gìn những di sản văn hóa dân tộc.
Nghệ nhân trẻ Phan Tiến Đạt bên cạnh Đại hồng chung nặng 3,5 tấn - sản phẩm của công ty đúc đồng Nam Thiên
Doanh nhân cựu chiến binh sản xuất kinh doanh giỏi
Nghệ nhân Phan Trọng Điền không chỉ được biết đến là nghệ nhân có “bàn tay vàng” mà ông còn là cựu chiến binh gương sáng trong phong trào thi đua sản xuất và làm kinh tế giỏi ở địa phương. Từng là người lính chiến đấu kiên cường trên mặt trận Thượng Lào, người lính mang thương tật với tỷ lệ 21% vẫn không ngừng vươn lên học hỏi và cần mẫn xây dựng kinh tế cho bản thân và cho gia đình. Ông hiểu hơn bao giờ hết những cơn đau của người thương bệnh binh những ngày trái gió trở trời, ông hiểu những nỗi mất mát của những gia đình có con em là liệt sĩ hy sinh ngoài mặt trận. Chính vì vậy mà một phần lợi nhuận của Công ty Nam Thiên ông luôn dành cho những người đồng đội của mình, tạo công ăn việc làm cho con em của những đồng đội của mình đã anh dũng hy sinh ngoài mặt trận.
Với nhiều hoạt động thiết thực, ông đã được Đảng và Nhà nước trao tặng nhiều danh hiệu cao quý: Danh hiệu Doanh nhân cựu chiến binh sản xuất kinh doanh giỏi. Năm 2019, nghệ nhân Phan Trọng Điền được Ban chấp hành Trung ương Hiệp hội Làng nghề Việt Nam phong tặng danh hiệu Nghệ nhân Nhân dân, nghệ nhân tiêu biểu Đông Nam Á vì có nhiều sáng kiến, đóng góp cho sự phát triển làng nghề đúc đồng truyền thống tại tỉnh Nam Định và các công trình di tích lịch sử văn hóa khắp cả nước.
Ngọc Yến
Nguồn Tạp chí Văn hóa và Phát triển