Đó là mặt tích cực không thể phủ nhận, nhưng mặt trái của làng nghề là tình trạng ô nhiễm môi trường nghiêm trọng, nhất là với các làng nghề như: Tái chế kim loại, tái chế nhựa; chế biến nông sản, thực phẩm; sản xuất giấy... Bởi hiện nay, nhiều cơ sở sản xuất (CSSX) nằm xen lẫn trong khu dân cư, công nghệ lạc hậu, không có hệ thống xử lý chất thải, nước thải, khí thải đồng bộ. Làng nghề giúp kinh tế phát triển, bộ mặt nông thôn đổi thay, nhưng cũng chính làng nghề-nếu không giải quyết tốt vấn đề bảo vệ môi trường, sẽ âm thầm "bức hại" sức khỏe cộng đồng. Sức khỏe, tính mạng con người là vốn quý, không giá trị vật chất nào có thể đánh đổi. Vì vậy, vấn đề ô nhiễm môi trường tại các làng nghề cần phải được các bộ, ngành, địa phương ưu tiên quan tâm giải quyết triệt để.
Ảnh minh họa/nguồn: chinhphu.vn
Mới đây, UBND tỉnh Bắc Ninh đã quyết định xử phạt, đình chỉ hoạt động một số CSSX tại làng nghề giấy Phong Khê do gây ô nhiễm môi trường. Xử phạt là việc làm cần thiết, thời gian qua, nhiều địa phương cũng đã quyết liệt thực hiện, nhưng điều này mới chỉ giải quyết được phần “ngọn”. Di chuyển các CSSX ở làng nghề vào các cụm công nghiệp mới là lời giải tối ưu cho "bài toán" khắc phục ô nhiễm môi trường tại các làng nghề hiện nay. Khi đó, không chỉ tình trạng ô nhiễm môi trường sẽ được kiểm soát, ngăn chặn mà các cơ sở cũng có điều kiện mở rộng sản xuất, đầu tư máy móc, công nghệ hiện đại, tổ chức sản xuất lớn, đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của thị trường... Tuy nhiên, thực tế cho thấy, việc "chuyển nhà" cho các CSSX ở làng nghề cũng không đơn giản, nhiều địa phương đang gặp khó khăn, vướng mắc. Trước hết là việc quy hoạch, xây dựng các cụm công nghiệp ở không ít địa phương còn rất chậm do khó khăn trong giải phóng mặt bằng, hơn nữa, do chi phí đầu tư cao, chậm thu hồi vốn nên các nhà đầu tư cũng chưa mặn mà. Bên cạnh đó, cũng còn tình trạng một bộ phận chủ CSSX nhận thức chưa đầy đủ, chỉ thấy cái lợi kinh tế trước mắt mà chưa thấy tác hại lâu dài của việc sản xuất trong khu dân cư nên có tâm lý "ngại" di dời CSSX của mình vào cụm công nghiệp...
Thực tế trên đòi hỏi quyết tâm rất cao của cả hệ thống chính trị. Việc xây dựng các cụm công nghiệp, di chuyển CSSX ra khỏi khu dân cư phải được cấp ủy, chính quyền địa phương xác định là nhiệm vụ quan trọng, có nghị quyết lãnh đạo, kế hoạch thực hiện với những chủ trương, giải pháp, mục tiêu, lộ trình cụ thể. Trong đó chú trọng ban hành cơ chế, chính sách phù hợp, tạo mọi thuận lợi, hỗ trợ nhà đầu tư giải phóng mặt bằng, đầu tư hạ tầng kỹ thuật, đặc biệt là hệ thống các công trình xử lý chất thải, nước thải, khí thải đồng bộ, đồng thời quản lý chặt chẽ nhằm bảo đảm các hệ thống này hoạt động hiệu quả, tránh tình trạng "di chuyển" ô nhiễm từ làng nghề ra cụm công nghiệp như đã từng xảy ra ở một số địa phương. Bên cạnh đó, cũng cần có cơ chế phù hợp hỗ trợ người dân về giá thuê đất, đồng thời chú trọng tuyên truyền, vận động để người dân hiểu rằng, việc di chuyển CSSX vào cụm công nghiệp, quan tâm bảo vệ môi trường chính là việc làm thiết thực góp phần vào phát triển bền vững, bảo vệ sức khỏe chính mình và cộng đồng.
Phương Hiền
Nguồn Báo điện tử Quân đội nhân dân